بیماری های مادر زادی قلب جنین شیوع ۹ تا ۱۳ درصدی در هر ۱۰۰۰۰ تولد را دارد که با سونوگرافی جنین قابلیت تشخیص ناهنجاریهای جنین و در بعضی موارد درمان می باشد.
تترالوژی ( TOF ) ، کوارکتاسیون آئورت؛ سندروم قلب چپ هایپوپلاستیک ( HLHS ) ، و. از مهم ترین بیماری های شایع قلب جنین میباشند. به صورت کلی؛ احتمال وجود آنومالی های ساختاری جنین در مواردی که بیماری مادرزادی قلبی وجود دارد بالاتر است و بالعکس.
بررسی و اکوی قلب جنین از هفته ۱۸ به بالا توسط سونولوژیست و رادیولوژیست انجام می پذیرد هرچند در برخی موارد؛ از هفته ۱۶ به بعد هم امکان انجام وجود دارد.
دیابت بارداری ایجاد شده در سه ماهه اول یا دیابت قبل از بارداری، وجود مشکلات قلبی در بستگان درجه اول؛ دوقلو های مونوکوریون؛ سابقه داشتن مصرف داروهای خاص؛ میزان NT بالای 3mm و یا بالای صدک 95% ؛ وجود آنومالی اکسترا کاردیاک ( خارج قلبی ) ، وجود بند ناف تک شریانی (SUA) ، و.
انجام اکو کاردیوگرافی و بررسی آنومالی قلب جنین توسط رادیولوژیست انجام می پذیرد و مزایای آن این است که همزمان و در همان حین انجام آنومالی اسکن سه ماهه دوم؛ صورت می پذیرد و از اتلاف وقت مادر و خانواده جنین جلوگیری میشود و همچنین با این کار استرس مادران کاهش پیدا میکند.
بررسی قلب جنین در نماهای اصلی Four chamber ;three vessels ;LVOT ;RVOT ;Aortic and ductal view و. انجام میشود. اکو قلب جنین توسط دستگاه های سونوگرافی بسیار پیشرفته و روش های دو بعدی و کالر داپلر و گاهی توسط تکنیک های چهار بعدی و STIC انجام میگیرد.
با تشخیص به موقع برخی از بیماری های قلبی پیچیده جنین؛ امکان مدیریت بارداری بهتر میشود و والدین نیز آمادگی روحی لازم را به دست می آورند.
سندرم Arnold chiari تیپ 2 یک اختلال سیستم عصبی است که با هیدروسفالی ( بزرگ شدن بطن های جانبی مغز ) و پایین آمدن لوبهای مخچه و اثر فشاری بر روی بصل النخاع و همچنین ( NTD سوراخ ستون فقرات ) همراه است و قابل تشخیص در سونوگرافی سه ماهه دوم و حتی سه ماهه اول است.
Banana sign
Lemon sign
Hydrocephaly
NTD
میباشد.
به علت عوارض شدید این بیماری، با تشخیص مناسب در زمان مناسب ( زیر 19هفته ) امکان سقط قانونی وجود دارد.
یکی از ناهنجاری های جنین، پا چنبری یا club foot است که به صورت چرخش پا ( foot ) به داخل پا نسبت به ساق تعریف میشود. اکثر پا چنبری ها به صورت ایزوله بوده و یک ناهنجاری منفرد است، در مواردی هم ( به خصوص در حالت دو طرفه ) میتواند در زمینه اختلالات عصبی و عضلانی باشد.
احتمال همراهی پا چنبری با در رفتگی لگن وجود دارد؛ انجام سونوگرافی مفصل هیپ با سونوگرافی هیپ در هفته 4 پس از تولد ضروری است. درمان پا چنبری بستگی به شدت آن دارد و میتواند با گچ گرفتن یا جراحی درمان شود.
این سوال پیش می آید که : آیا مصرف داروهایی که جز دسته دارویی پر خطر هستند؛ در مدت زمان بارداری باعث ایجاد ناهنجاری برای جنین به صورت حتمی شود؟
جواب خیر است، به هیچ وجه امکان ندارد. البته این درست است که مصرف اینگونه داروها مضر و ریسک ایجاد برخی ناهنجاری ها را در جنین به وجود می آورد و تا چندین مرتبه در مقایسه با سطح نرمال جامعه افزایش میدهد، ولی باز هم احتمال تولد نوزاد سالم به مراتب بیشتر از نوزاد ناهنجار است.
مصرف دارو در 6 هفته اول بارداری دو پیامد دارد؛ یا رویان از بین خواهد رفت یا هیچ تاثیری روی رویان نخواهد داشت، زیرا قبل از هفته 6 هنوز مراحل اندام و ارگان سازی جنین شروع نشده است.
خطرناکترین مرحله ی بارداری که تحت تاثیر دارو سبب ایجاد ناهنجاری می شود، از هفته 6 تا 12 بارداری است. البته مصرف هیچ دارویی به تنهایی مجوز برای سقط جنین نیست و همانطور که در بالاتر گفتیم؛ با تمام مسایل، احتمال تولد نوزاد سالم بیشتر است.
انجام تست های غربالگری روتین و از همه مهم تر؛ سونوگرافی آنومالی اسکن همراه با اکوی قلب جنین ( در هفته )؛ باید انجام شود.
سونوگرافی کالر داپلر که در اصطلاح به سونوگرافی رنگی نیز شهرت دارد؛ به بررسی هر گونه عروق بدن توسط امواج صوت اشاره دارد که پایه فیزیکی آن؛ تغییر فرکانس ( شیفت داپلر ) موج ارسال شده در برخورد با مواد متحرک و بازگشت موج ثانویه به پروب است.
مهم ترین موارد استفاده سونوگرافی کالر داپلر بررسی خونرسانی اندام های تحتانی و فوقانی ( به ویژه در افراد دیابتی یا شک به ه در وریدهای عمقی یا ( DVT ارزیابی خونرسانی جفت و جنین در مادران باردار؛ اندازه گیری تنگی احتمالی عروق سرو گردن ( کاروتید )؛ بررسی خونرسانی کلیه ها در افرادی که دچار فشار خون و. می باشند.
سونوگرافی کالر داپلر یک روش تخصصی؛ تشخیصی می باشد که توسط پزشکان متخصص رادیولوژی و سونوگرافی و با دستگاه های پیشرفته در مراکز معتبر انجام میشود، همچنین بررسی اختلالات ساختاری نخاع و ستون فقرات یکی از مهمترین مباحث در سونوگرافی دوران بارداری است.
ناهنجاری های ستون فقرات شامل اختلالات نخاع مانند( NTD ارتباط بین سیستم عصبی با مایع امنیوتیک از طریق شکاف پوستی بزرگ ) و یا بیماری های استخوانی فقرات مانند همی ورتبرا همراه با اسکولویوز ( انحراف ستون فقرات ) میباشد.
بیماری های نخاع در موارد متعددی با ناهنجاری های سایر ارگان های بدن مانند قلب، کلیه، اندام ها و. همراه می باشد؛ در طی دوران بارداری از ضروری ترین مباحث در سونوگرافی جنین تشخیص درست و به موقع آنها است.
نقش سونوگرافی در تشخیص سنگ کلیه